Di loh Di

February thla a in tan meuh chuan kan khua Champhai chu a vawt tawh hle a, kan veng Vengsang-a  naupangte chuan Krismas boruak an kham lohziate, sikul luh an chak lohziate chu hahipin an sawi laih laih a, Krismas an hman dan an sawikhawm lai chuan an nui leh hak hak zel  a. A then lah an hman dan zir loh avanga ke tuam bur chung chuan thiante titi karah chuan an lo nui ve vur vur a. Thu dang vawrh teh mahse mathei lovin sikul tan chungchangah an tawp leh nge nge thin. GMHSS-ah hian kum thum vel  chu ka thawk ve ta reng mai a, zirtirtu kan innelin kan inpawh em em a. Thawhpuite intithiamlo an awm ngai meuh lo. Kan sikul pawh chu February 10 a tan tur a ni a, kum dang ang bawkin zirlai chu kan thahnem leh hle ang tih chu a rin theih a. A nihna takah chuan kei ngei pawh chuan chawlh chu ka kham lo tak zet a ni.

Sikul tanni a lo thlen chuan sikul naupang hmel duhawm tak tak te chu phur hmel tak hian an lo kal sang sang a. Hmuh an nuamin mit an titlai hle mai. A ni khatna a nih avang chuan lehkha pawh zir mumal lovin sikul hmunhma hnawkte tifaitein leh pawl siam remtein hun kan hmang a. Hmingte kan lam hnu chuan kan bang ve ta a.

Chawlhkar khat a liam hnu chuan naupang tharte pawh chu an thian chhar tharte nen chuan an infiam ve nak nak tawh a. Class lak laia lo bengchheng tawkte pawh an awm leh ta. Sikul naupang tam zawk chuan nuam an tiin an hlim a. Mahse lut thar zingah chuan nuam tihmel pu lo leh thiante be vak lem lo hi a awm ve a, a hmel chu a tha reuh kher mai. A thiante ka zawh chuan mahni a awm hi nuam a ti zawk a an ti mai zel a. Amah chu ka zah deuh avang chuan ka be mai ngam lo.  Thuneitute lam atanga ka hriat dan chuan amah chu Bethel veng lam mi a lo ni a, pawl sawm thleng Aizawl lama a zir zawh hnu chuan chhungkaw harsatna avang chuan a lo haw a lo ni a. A hmel chuan khawngaihthla a la reuh ngei mai. Tlangnel taka a awm theih nan tiin ka class-ah chuan thilte ka zawt fo a, mak ang reng takin tah takin a chhang thei zel a, harsa tih hmel pawh a pu hran lo.

Thla hnih thum vel a liam hnu chuan kan innel ta khawp mai a, chhun chawlh laite chuan fiamthute thawhin kan nui dun thin a. Midang bulah pawh a tlangnel chho ve zel a, amaherawh chu midang kan kawm tam em em lo. Kei lah ka thawhpuite chu kum lama ka kawm phak lohte an ni hlawm a, ka nu ka pa tih rual bula awm ai chuan a bula awm chu ka thlang zawk si. Hunte  a lo kal zel a, kan innelna chuan zual lam a pan zel a, a tawpah phei chuan thil mak tak a thleng ta tlat mai. Class-ah te chuan ka melh tha ngam ta hlek lo mai a, amah chu ka zah ru deuh tlat thin. Zan lamah mahni awm ka nih avangin ka khua a har fo a, chutiang hunah pawh chuan ka rilru-ah a lo awm leh thin a. Mahse zirtirtuin mahni zirlaite han ngaihzawn chu thil mawi a ka hriat loh avangin thup ka tum hram hram a, midang bulah chuan thup thei viau thin mah ila, a kiangah chuan ka lo tilang leh thin.

Zan khat chu Sangtei chuan a rawn call a, a nambar ka neih loh avang chuan tu tih ka hre mai lo. A thusawi danah chuan a zam hle tih a hriat a, chutiang zan rei tawh lama a rawn bia chu mak ak tih em avang chuan ka zawt ta ringawt a. Sangtei min chhan dan chuan mi va thawng tak em!!

“Sir, zanin chu ka mu thei lo reng reng, ka rilru hi a hah nge pawh ka hre lo, sikula kan inkawm laite ka mitthlaah a lo lang a, kha tiang kha ni reng se ka chak ngawt mai. A mak lutuk, i bula awm hi ka chak reng mawle”

A nui hak hak a, a thil rawn sawi chuan mi thawn  em avang chuan sawi tur reng ka hre lo. ‘Dik tak chuan maw… kei pawh hian ka ngai che alawm, chhun ni reng mai se a nuam ngawt ang’ tih mai ka tum a, mahse ka huaisenna chuan a tlin tlat si lo. Sawi tur hre lo a kan ngawih reng hnu chuan a lehkha zir leh zir loh ka han zawt ve tawp a, zir har a tih thu leh class-a a hriat chu a duhtawk mai thin thu chuan mi lo chhang a. Rei pawh inbe zawm lo chuan tui taka mu tur duhsakna inhlan chuan kan inthlah ta a.

Ka mut hmunah chuan ka ngaihtuah ta veng a, amahah beisei tur awm mahse mi ngaihdan turte, mi`n engtin nge an sawi ang? tihte ka ngaihtuah ta zel a. Zirtirtu, mahni naupangte laka beisei theih nih chu ka inthiam lo rum rum a, mahse a kianga awm chu ka thil thlakhlelh ber a ni si. A sakhmel leh kim tlangah sel tur reng ka hmu lova, a mit meng mawi tak leh a nui hmel mawi te chuan min lem si. A nungchang lah chu thuro ianga zaidam leh nunnem, selna tur reng awm lo, duhawmna lalnu ni hial a mawi a ni si. Ka thaw halh halh a, rilru siam a va har duh tak em…..harsa ti tak chung chuan ka rilru chu ka siam sauh sauh a. ‘A rem lo a ni nang nena lendun, ka duh che a, ka thlahlel ngawih ngawih che. I bula awm ka ning ngai lova, mahse…mahse…i pian a tlai a, kei ka hma si. Lenlai a rual lo a ni’ tirilru chung chuan ka mu ta a.

Tuk dang anglo takin zing ni chhuak chu a mawi em em mai a, thil tul chi hrang hrang ka tihfel hnu chuan sikul ka kal ve leh ta a. Kei aia a kal hmasak avang chuan theihai hlim atang chuan min lo thlir leh reng a. A ban rawn vei lawp lawp chu ka chhang let a, Office-ah ka luhsan ta daih a. Class lak lai chuan a mit hi ka hmu thei em em a, ka en chuan a la sawn leh mai zel thin. Chhun chawlhah chuan canteen-a thingpui kan in hnu chuan sikul thlang thingbukah chuan kan thu leh ta a. A rilru awmdan ka hria a, ka hrilh loh chuan thil a kal thui ka hlau si. Tlang taka ka hrilh chuan ka hlimna ka hloh dawn tih lah ka hai lo. Ngawi reng kan thut dun hnu chuan sawi duh ka neih thu chu ka hrilh ta a. A hmelah chuan hriat a chak tih a lang chiang hle a, ka sawi tum hria se zawng, a sawitu phur loh tluk zet hian a phur bik kher lo ang.  Thil awmdan zawng zawng ka hrilh hnu chuan thil a danglam zo ta. A hmelmawi takte chu a lo chuai ta sun sun a, a mit meng mawi tak ata chu mittui a lo luang chhuak a. Tu thiam loh mah a ni si lo. Ka khawngaih kher mai a, mahse lohtheihlohna chuan thil nih tur a nih tir ta si. Sawi tur avang a, a reh tlawk tlwk a ni  mai, nakinah chuan a rawn tawng chhuak ta.

“Ka duhzia leh ngainatzia chu i hria a, i kianga ka hlim thinzia pawh i hriat kha. I tello a awm chu a har dawn khawp mai. Mahse thil pakhat chiah min tiam turin ka duh che a, min tihsak theih chuan ka lawm ngawt ang.” a ti a.

“Ka theih zawngte a nih chuan ka tum ang e” ka ti a. A sawi zawm leh ta a.

“Khawngaih takin min nghak hram turin ka duh che a ni. Tunah heti mai hi la ni mahila,nakin lawkah chuan ka lo nula ve mai ang a. Chutih hunah pawh chuan i kianga awm aia thlakhlelh ka nei dawn si lova, ka thianghlimna zawng zawng pawh i tan ka lo vawng reng ang.” A mittui sur zung zung chu hmuh hmaih rual a ni lo.

“Sangte, keipawhin ka ngaina che alawm. I bula awm chu ka nin lohzia I hriat kha. Mahse kan inupat hleih em a ni. Tunah kum 16 chauh i la ni a, keini chuan kum 20 kan pelhna a rei tawh lutuk. Ni leh thlate an liam a, kumte an vei meuh chuankei  aia fel leh tha i hmu ang a, kei chu min la theihnghilh ve mai ang. Chutiang tur pawh chuan ka duhsak a che.  Lenlai a rual lo hi a pawi ngawt mai.” ka ti a, ka insum thei bik lo. Chawhnu pum chu Work period anih avang chuan tlai hlau mang lo chuan kan awm reng a. Dar khat a lo rik chuan sikul building lam kan pan leh ta a. Hnathawh chhung zawng chuan rilruah thil dang a lang thei lo. Ka hmangaih hman ni hialte hian ka ring a. Mahse ka kalsan a tul tawh si.

Zan mut a har a, sikul a nuam tawh si lo. Kan inbe tawh lova, hrehawm tit akin class lak a lo tul ta. Tlar hma lama thu ngawi reng thin pawh chuan nuam a ti bik lo tih ka hria a. Chu chuan hrehawm a belh nite hian ka hre thin. Chutianga awm reng chu tha dawn lova ka hriat avang chuan Aizawl lama chhuksan thain ka hre ta a. Engmah hrilh lova kalsan chu tha lova ka hriat avang chuan lehkhathawn chu a kawmngaih ve ber nia ka hriat chu ka pek tir ta a.

Aizawlah chuan ka farnu lehkha zirlai chu ka zuk fin ta a. Hun engemaw ti chhung hna mumal nei lova ka awm hnu chuan ka phu tawk hna tha tak chu ka hmu leh ta. Zirtir hna chu ka tuina lam nia ka hriat avangin KM High School-ah chuan zirtir hna hnaruak chu ka dil a. Vanneiha siamin ka tling ve hlauh mai, chutah chuan ka zawm ve ta a. A campus thuah chuan Champhai aiin nuam mahse rilruin Champhai lam a hre reng thin a. Thil nuam reng rengte chu a nawmna a tawi tuk ti ila ka sawifiah thei kher lovang. Kum nga a vei leh meuh chuan a rukin nupui tur kan melh ve rak rak a. Mit in a duhzawng chu rilruin a duhpui ve thin si lo.

Krismas chawlh dawn hnaiah chuan Champhai chu kal ka rilruk leh ta a. Rilrua nunhlui hre reng chung chuan Sumo-ah chuan ka chuang chho ve ta a. Ka in luah thin bula ka thianpa Rinliana te inah chuan ka thleng ta a. Ka zin chhante chu amah Sangtei bak ka hrilh lovang ka tih lawk avang chuan Rama min zawhna pawh chu ka chhang liam vel mai mai a. Inrinni tlaiah chuan Vengsang atang chuan Bethel chu ka pan ta vang vang a. Sangtei te in zawn ka thlen dawn chuan ka thaw deuh dup dup hian ka hre ta. Engtinnge a lo awm ang aw??.. a sawi ang khan a lo la invawng reng ang nge tu ta emaw a lo ni taw hang..engmah chiang reng a awm lo. Ka hma lawkah chuan a hrilhfiahnabu leh chhuizaunabu chu a awm reng a, ka belchiang ngam si lo. Rei vak lo ka tawi khawmuan hnu chuan hmehrik chu ka hmet ta a. Aw…ka va lawm tak em..Sangtei ngei chuan kawngka chu a rawn hawng a. A hmel mawina leh duhawmna te chuan chuai lam reng an la pan lo. Hrilhhai hmel  tak min en takah chuan min hriat leh hriat loh chu ka zawt ta ringawt a. A hmel dul ruih takah chuan min hre tawh lo ni mai hian ka ring a. Mahse min la hriat thu leh a rilru luahtu ber ka nih thin thu a sawi chuan ka hahdam sawng sawng a. Inchhung lamah chuan kan lut dun ta a.

Hun liamta kan hman dan te kan sawi dun malh malh a, ka van hlim tak em. Tunah chuan ka hmangaih bulah thlamuang takin ka awm tawh ang a. Fanau maltluan kan chawi dun tawh ang a ti te chuan ka inngaihtuah rilru a, ka chhungril chu a nui var var hian ka hria. Ka cham rei hman dawn loh avang leh hun ka neih tlem em avang chuan a Champhaia ka zin leh chhante ka hrilh chuan a hmel chu hmuh theih khawpin a lo danglam tih chu ka hai lo. Engmah a sawi zui lova, keipawhin ka sawi zawm ngam lova, ka zawt zui ngam hek lo. Chutia kan ngawih reng lai chuan pawn lama naute tap ri ka hre thei a, kawngkhar rik thuai rual chuan, “U Sangte, Rammuana hi a tap reng a, a ril a tam a ni ang hnute lo pe teh”,  an tih ka hriat chuan thil zawng zawng a sawi fel vek a. Zawh zui kher ngai lovin ka duhtak chu midang ta a ni tih chu hai luih chi a ni ta lo. Ka mit sulh nite hian ka hre ta ber. Mahse, thil hriat chak tak ka nei ta tlat mai.A rawn let leh chu thildang sawi lo chuan ka han zawt ta tawp a.

“Rammuana tih hi an lo hmeltha duh a nih hi a” a nui sen sen a, engtin mah a chhang lo. Ka sawi zawm leh a.

“Sangte, eng a ti nge Rammuana tih kher hi in phuah a?”

“Nia, kan pa nena kan inneih tirh leh tun thleng pawh hian ka lungdumtu Rammuana kha ka la hre reng a, ka rilruah a thi thei ngai lo. Mahse, ani nen chuan kan inupat hleih deuh a, a rem ta lo a ni ber mai.”  Nui ver ver pah chuan a ti a. Ka awm zel chuan ka mualpho mai ang tih ka hlauh avang chuan haw zai ka rel ta a. Kumkhuaa hmu leh ngai tawh lo turin Bethel veng chu ka chhuahsan ta a. A tuk Pathianniah chuan nilengin ka mu a. Thawhtanni a lo thlen chuan ngai tak chungin kan khua chu ka chhuahsan ta a.